floidereal
Değerli Üye
Belhî ve Psikoloji Bilimi: Erken Bir Ruh Sağlığı Öncesi
Ebu Zeyd Ahmed b. Sahl el-Belhî (850–934), İslam düşüncesinde beden ve ruh sağlığını birlikte ele alan ilk psikologlardan biridir.
Horasan’da yetişen bu büyük bilgin, “Mesâlihü’l-Ebdân ve’l-Enfüs” adlı eserinde fiziksel tıbbın yanında ruhsal tıbbın da gerekliliğini savunur. Onun yaklaşımı, bugünkü anlamıyla psikosomatik denge kavramının öncüsüdür.
Belhî, insan ruhunu dört temel duygusal durum üzerinden inceler: korku, öfke, üzüntü ve sevinç.
Bu duyguların dengesi bozulduğunda, zihinsel ve bedensel rahatsızlıkların ortaya çıkacağını söyler.
Çözüm olarak yalnızca dua veya tevekkül değil, aynı zamanda bilişsel farkındalık, iç gözlem ve irade terbiyesi önerir. Bu yönüyle onun metinlerinde, modern bilişsel-davranışçı terapinin (CBT) kavramsal öncüllerine benzer fikirler bulunur.
Belhî’nin ruh sağlığına dair görüşleri, Freud’un psikanalitik sisteminden 1000 yıl önce insanın iç dünyasının çok katmanlı olduğunu, bastırılmış duyguların davranışları etkileyebileceğini sezgisel biçimde ortaya koyar.
O, duygusal dengeyi yeniden kazanmanın hem imanî hem aklî yollarını tarif ederek, ruh sağlığı ile maneviyatı birleştiren ilk düşünürlerden biri olmuştur.
Psikoloji İçin Önemi
- Bütüncül yaklaşım: Ruh ve beden sağlığını bir sistem olarak düşünmesiyle modern psikiyatrinin öncülüdür.
- Önleyici ruh sağlığı: Duygusal hastalıkları ortaya çıkmadan önce fark etme ve dengeleme yöntemleri önerir.
- Kognitif farkındalık: Düşünce biçimlerinin duygular üzerindeki etkisini vurgular; bu yönüyle bilişsel psikolojinin erken izlerini taşır.
- Etik-manevî temel: Bilimsel analizi manevî değerlerle dengeler; insanı yalnızca biyolojik değil, anlam arayışında bir varlık olarak görür.
Sonuç
Belhî’nin mirası, yalnızca İslam düşüncesinin değil, psikoloji biliminin de kadim bir ön sözü olarak okunmalıdır.Bugün “ruh sağlığı” dediğimiz olgu, onun bakışında hem kalbin arınması hem zihnin dengesi anlamına gelir.
Bu yüzden Belhî, yalnızca bir filozof değil, insan ruhunun erken dönem terapistidir.
